Het is vroeg in de ochtend, ergens in 2023. Sandra heeft dit gaatje in haar agenda nog net weten vrij te maken om met haar kernteam bij elkaar te komen. Zij is inmiddels begonnen aan haar tweede termijn als wethouder in Saniveld. De eerste jaren heeft zij al voortvarend ingezet om van Saniveld een samenleving te maken waar de inwoners met elkaar een plek creëren waar het prettig leven, wonen en werken is. Voor iedereen, ook voor degenen voor wie Saniveld nog niet vanzelfsprekend zo’n fijne plek is. De kwartiermakers in het wijkteam waar Victor de coördinator van is, spelen in deze beweging een cruciale rol.
Laatst had Victor haar laten weten dat hij zich zorgen maakt. Het team doet goed werk en wordt door de inwoners enorm gewaardeerd. Mensen werken graag in en met het team. Tegelijkertijd wordt het ook voor Victor steeds moeilijker om aan voldoende mensen te komen. Er gaan steeds meer mensen met pensioen, er zijn veel interessante banen buiten de zorg en ondanks al het mooie dat wordt bereikt, is het werk ook zwaar en belastend. Zeker als hetzelfde werk met steeds minder mensen gedaan moet worden. Het verloop is hoog, vacatures blijven lang openstaan (en zijn soms sowieso slecht te vervullen) en het ziekteverzuim blijft -mede hierdoor- hoog. Dat geldt niet alleen voor zijn eigen team, maar ook voor de (zorg)partners waarmee hij samenwerkt. Hij maakt zich grote zorgen dat alle mooie resultaten die de afgelopen jaren zijn bereikt zomaar weer kunnen verdampen als hij dit probleem niet weet op te lossen.
Vandaar dat Sandra deze ontbijtbijeenkomst heeft belegd. Daarbij zijn ook Youssef en Roanne aangeschoven. Youssef is de netwerkverbinder van Saniveld. Hij is er de afgelopen jaren in geslaagd om alle partijen bij elkaar te brengen. Hierdoor kan het team van Victor steeds makkelijker schakelen om inwoners en hulpbronnen met elkaar te verbinden. Roanne werkt vanuit Triple Zeven al langere tijd samen met het team van Sandra. Zij omschrijft zichzelf meestal als ‘meewerkend raadgever’. In lastige situaties zoekt zij mee naar doorbraken. Niet vanuit de vergadertafels in het gemeentehuis, maar vanuit de realiteit van de dagelijkse praktijk.
Nadat iedereen voor zichzelf koffie of thee heeft ingeschonken, vraagt Sandra aan Youssef om te delen wat er op dit gebied allemaal al gedaan is, en wat er nu nog meer mogelijk zou zijn. Hij deelt een lange lijst van oplossingen waar de afgelopen maanden met alle partners al op is ingezet. Zo is iedereen het er over eens dat er mensen bij moeten, desnoods met minder of met andere kwalificaties. Er moet geld bij, er moet een opnamestop komen, mantelzorgers en vrijwilligers kunnen meer doen, we moeten prioriteiten stellen, we moeten harder werker en het werk slimmer organiseren, beter werven, meer aandacht voor de mensen, betere beloning, beter gebruik maken van moderne technologie, minder administratieve lasten, meer tijd ‘aan het bed’, strak sturen op verzuim. De anderen zagen aan zijn hele houding dat hij er inmiddels zelf ook moedeloos van wordt.
Alle blikken richten zich vervolgens op Roanne. Nadat zij haar kopje had neergezet, vraagt zij de anderen wat hen opvalt in de lange lijst die Youssef net presenteerde. Victor antwoordt direct: “het zijn allemaal knoppen waaraan gedraaid wordt. Tegelijkertijd voelt het alsof die knoppen toch niet echt werken”. Sandra en Youssef knikken instemmend. “Eigenlijk bestaat mijn werk de laatste tijd steeds vaker uit het draaien aan knoppen en het doorhakken van knopen. Ik heb het gevoel dat ik steeds vaker en steeds harder moet ingrijpen. Soms heb ik daarbij het gevoel dat de situatie hierdoor eerder verslechtert dan verbetert, als dweilen met de kraan open” sprak Youssef. Sandra valt hem bij: “Voor je het weet gaan we vanochtend opnieuw zoeken naar knoppen om aan te draaien en knopen om door te hakken”. Iedereen aan tafel beseft zich dat dit niet langer is wat nu gevraagd wordt.
In de stilte die viel deelt Roanne aan iedereen een stapel geeltjes uit. “Schrijf voor jezelf eens op wie er allemaal last hebben van het personeelstekort en de werkdruk, en ook wie er invloed op heeft”. Al snel vulde het whiteboard in Sandra’s kantoor zich. De zorgmedewerkers stonden er natuurlijk bij, maar ook hun familie. De inwoners die zorg vragen en de mensen die zich om hen bekommeren. Omwonenden die last hebben van zorg die niet beschikbaar is. De verzekeraars en opdrachtgevers die voor de inwoners toegang tot zorg hebben ingekocht of gesubsidieerd. Toezichthouders en inspecties die de kwaliteit van zorg toetsen. Werkgevers die kampen met personeelsuitval. Vervolgens deelt Roanne blauwe stickers uit en vraagt om die te plakken op de geeltjes die betrokken waren bij het ‘knoppen draaien en knopen doorhakken’.
Het beeld dat op het whiteboard ontstaat is voor iedereen even herkenbaar als confronterend. Er waren bijna geen blauwe stickers geplakt op de geeltjes met mensen die direct bij de situatie betrokken zijn. Zij zijn niet betrokken geweest bij het ‘knopen doorhakken en aan knoppen draaien’. Er staan wel veel blauwe stickers op het bord met relatieve buitenstaanders die er juist wel bij betrokken zijn. Vooral (externe) adviseurs en beleidsmakers.
Iedereen aan tafel laat het beeld op het whiteboard op zich inwerken. Ze zien ineens dat al die geeltjes op het whiteboard eigenlijk één geheel, één netwerk vormen. Iedereen die bij het probleem betrokken is, kan (en wil) ook deel van de oplossing zijn. Maar niemand kan zomaar in zijn eentje aan knoppen draaien of knopen doorhakken. Wat zou het voor alle betrokkenen empowerend en wederkerig zijn om vanuit het geheel van dit netwerk aan de slag te gaan met de enorme uitdaging die Victor had ingebracht.
Direct zien zij alle drie nieuwe kansen en mogelijkheden die door dit beeld worden opgeroepen. Ze zien ook beren op de weg: “hoe krijgen we al die neuzen dezelfde kant op? Hoe komen we met zoveel partijen en belangen tot een werkbaar compromis?”. Roanne gaat daar wat verder op in. “Het is maar de vraag of dat is wat we met elkaar willen bereiken. Er zullen verschillen zijn. Waarschijnlijk zelfs grote en deels conflicterende verschillen. De is zijn om productief en constructief gebruik te maken van die verschillen. Laten we in de volgende bijeenkomst met elkaar kijken hoe we dat handen en voeten kunnen geven. Ik heb daar al veel ervaring mee. Daarnaast wil ik voor die volgende keer ook nog iets anders meegeven.”
Nieuwsgierig kijken ze haar aan. “Victor, herinner jij je nog hoe wij samen met jouw team en een aantal zorgpartijen naar hun geschiedenis in Saniveld hebben gekeken?”. Glimlachend neemt hij de anderen mee hij hoe iedereen op verzoek van Roanne op volgorde van ‘binnenkomst’ was gaan staan Daarna ging Victor met iedereen kort in gesprek over de wereld zoals zij die bij ieders binnenkomst aantroffen. Na ieder gesprekje had Roanne een blad voor de voeten van de gesprekspartner gelegd met daarop de belangrijkste trefwoorden. Met elkaar brachten zij zo de geschiedenis van de zorg in Saniveld in beeld.
“En herinner jij je ook nog de rode draden die uit al die verhalen naar voren kwamen?”. Ook dat herinnert Victor zich nog heel levendig. De eerste rode draad was dat deze mensen allemaal in de loop van die geschiedenis heel veel last ondervonden van al die dingen die we vandaag ‘knoppen draaien en knopen doorhakken’ zijn gaan noemen: nieuwe procedures, nieuwe regels, nieuwe organisatievormen, nieuwe eisen. Het is eigenlijk verbluffend hoe zij met elkaar steeds opnieuw de veerkracht opbrengen om met al die opgelegde veranderingen om te gaan.
De andere rode draad uit de verhalen is de toenemende complexiteit van de zorgvragen. Mensen blijven steeds langer thuis wonen in Saniveld en gaan minder snel naar de zorginstellingen in Kriekendam, de grote stad 20 kilometer verderop. Tegelijkertijd is de samenleving ook in Saniveld complexer geworden. Meer diversiteit in bewonersgroepen, toenemende maatschappelijke ongelijkheid, meer verslavingsproblematiek. Ook hier zijn ze met elkaar met enorme veerkracht mee omgegaan. Maar de rek is er inmiddels eigenlijk wel uit.
Het is opnieuw Sandra die de gedachte onder woorden brengt die iedereen voelt opkomen: “we moeten dus niet alleen zien hoe we de oplossingen vinden vanuit het geheel van al die verschillende mensen die bij dit vraagstuk zijn betrokken. We moeten ook zoeken naar een manier waarop we kunnen aansluiten op het wordingsproces waarbij er in de dagelijkse realiteit van alles ontstaat . Hoe is het leven voor al die inwoners van Saniveld aan het veranderen, en hoe gaan ze daar mee om? Welke oplossingen kunnen er in die wisselwerking ontstaan, en hoe krijgen die ruimte? En hoe dragen sommige oplossingen onbedoeld ook bij aan nieuwe problemen? Ik zie ineens nog scherper voor mij hoe het probleem waar Victor vandaag mee begon onderdeel is van dit wordingsproces dat in Saniveld gaande is”.
Met een diepe zucht neemt Youssef vervolgens het woord: “ik zie heel helder dat we niet meer kunnen volstaan met knoppen draaien en knopen doorhakken. Maar wat betekent dit dan concreet voor mijn werk als netwerkverbinder en voor onze teams en zorgpartners? Dat is voor mij nog niet echt helder”.
“Laten we daar de volgende keer nog één keer in deze samenstelling over doorpraten” stelt Roanne voor. “Daarna moeten we wel kijken hoe we dit gesprek zo snel mogelijk kunnen verbreden naar een grotere groep van betrokkenen. We hebben iedereen nodig om écht vanuit het geheel te kunnen kijken”. Snel maken zij met elkaar een volgende afspraak. Roanne zal deze voorbereiden.
lees verder in deel 2: www.triplezeven.nl/post/samen-op-pad-deel2
Dit is een Triple Zeven® mini-blog. Voor meer blogs en informatie over de kunst en kunde van ontknopen, ga naar onze website: www.triplezeven.nl