Open denken: De drie zevens van ontknopen
Goede zorg ontstaat wanneer deze op een gebalanceerde manier uitgaat van alle vier de vormen van betekenis geven: zelfbewustzijn, maakbaarheid, menswaardigheid en emergentie (zie de tab 'Open kijken'). Jarenlang actie-onderzoek door Andries Baart en ook ons eigen actie-onderzoek van de afgelopen jaren geven een eerste beeld van zo'n vorm van zorg:
Deze ruimte voor goede zorg kan NIET worden gebouwd, gemaakt of geïmplementeerd. Het verbrede perspectief kan alleen in wisselwerking evolutionair ontstaan. Het vraagt om een vorm van waarderend actie-onderzoek waarbij alle betrokkenen met elkaar op zoek gaan naar ervaringen waarin zij aspecten van deze verbrede zorg al (enigszins) herkennen. Door bewust en gericht bij zulke ervaringen stil te staan gaan de betrokkenen in wisselwerking met elkaar en met de realiteit steeds vaker voorbeelden van zulke zorg herkennen en versterken. Langzaam maar zeker wordt het een 'way of live' en beginnen knelpunten en problemen zich op te lossen. Deze verandering laat zich het best omschrijven als een wordingsproces.
Om alle betrokkenen bij dit wordingsproces voldoende houvast te kunnen bieden hebben wij in de loop der jaren drie handvatten met elk zeven elementen ontwikkeld. Vandaar de naam Triple Zeven:
Triple Zeven
Zeven waardenperspectieven
Zeven fasen in de beweging
Zeven leidende principes
®️
1 - ZEVEN waardenperspectieven
Zowel vanuit de theorie als vanuit onze eigen praktijkervaring weten we dat 'waarden' en behoeften een grote rol spelen in wordingsprocessen. Terwijl mensen opgroeien en ervaringen opdoen, ontwikkelen zij door een reeks eerdere wordingsprocessen een eigen waardenpatroon. Een patroon dat voor ieder van ons vanzelfsprekend is geworden. Het is 'geanimiseerd' en geeft ons houvast. Als de wereld om ons heen verandert (bijvoorbeeld als gevolg van ziekte) werkt dit vertrouwde patroon niet meer. Er zal in wisselwerking een nieuw patroon gaan ontstaan. Inzicht in de onderliggende waardenperspectieven van onszelf en van de anderen helpt om de onderliggende dynamiek beter te doorgronden..
Een context waarin nieuwe waardenpatronen zich kunnen ontwikkelen, vraagt:
-
gemeenschappen waarbinnen betrouwbare en inclusieve sociale verbanden kunnen ontstaan (ontwikkelen van menswaardigheid)
-
bewustzijn om sensitief en responsief aan te kunnen sluiten op waardenpatronen (ontwikkelen van een besef van emergentie)
-
opties om nieuwe (veerkracht)ervaringen op te doen en daarvan te leren (ontwikkelen van nieuwe maakkracht)
2- ZEVEN fasen in de beweging
Het loslaten van de vertrouwde manier van kijken (vanuit problemen) en het inzetten van een beweging vanuit het andere, brede perspectief (vanuit veerkracht) gaat niet vanzelf. Het is geen rechte lijn van "bedenken" naar "implementeren".
In plaats daarvan volgen wij een beweging waarin wordingsprocessen op een actieve en bewuste manier beïnvloedt kunnen worden: actie-leren. Daarbij maken wij gebruik van de inzichten vanuit 'Theory U' (Otto Scharmer, Presencing Institute):
-
aandachtig en toegewijd waarnemen wat er voor de ander(en) en voor mij kennelijk toe doet (wederkerige relaties ontwikkelen)
-
met elkaar verbeelden wat in deze situatie zou bijdragen aan goede zorg (ineffectieve patronen doorbreken)
-
in kleine praktische stappen uitproberen en leren van wat er ontstaat (competenties ontwikkelen door ervaren)
3- ZEVEN leidende principes
Om dit proces te ondersteunen creëren wij met elkaar een veilige ruimte waarbinnen een open dialoog gevoerd kan worden. Onze leidende principes ondersteunen deze ruimte.
-
alle partijen betrekken: niets over hen zonder hen
-
focus op het wordingsproces dat ons verbindt: niet op de problemen
-
eigenaarschap nemen: voor het geheel en voor de eigen inbreng
-
werken vanuit concrete wisselwerking, niet vanuit abstracte ideeën
-
spanningen en conflicten benutten en productief maken
-
focus op de kleine, gedragen stap die NU gezet kan worden
-
helder waarnemen en sturen op gedragen afspraken
Met elkaar zijn dit de drie zevens die houvast bieden bij het actie-onderzoek op weg naar een breder perspectief op gezondheid. Ze zijn ieder voor zich onmisbaar. En hangen onlosmakelijk met elkaar samen. Zij bieden houvast vanuit 'de kunst en kunde van ontknopen'.
