Iedereen die de afgelopen maanden en weken met Sigrid te maken heeft gehad is er. Nou ja, iedereen, Sigrid zelf is er niet bij. Voor dit Multi-Problem Overleg heeft de voorzitter daar bewust voor gekozen. Zij wil nu eerst maar eens met de andere betrokkenen onderzoeken wat zij allemaal al hebben ingezet en hoe dat de situatie verder helpt. Ze zijn er allemaal. Begeleiders van het sociaal wijkteam en van de ambulante begeleiding. Meerdere behandelaars met ieder hun eigen specialisme op het gebied van algemene psychiatrie, van autisme, van verslaving en van verstandelijke beperkingen. Haar jobcoach is erbij en ook iemand van de woningcorporatie en tenslotte nog de wijkagent. Ruim tien mensen nemen deel aan de bespreking die wordt georganiseerd en voorgezeten door de GGD.
Al snel gaat het gesprek over de dingen waar het rond Sigrid zo vaak over gaat. Zij veroorzaakt overlast. Klopt bij alles en iedereen aan, loopt dan te schreeuwen en dreigt zichzelf of anderen wat aan te doen. Hulpverleners en anderen wijst zij af of ze dient er steeds opnieuw klachten over in. Op haar dagbesteding gaat het soms even goed maar ook daar krijgt ze snel ruzie met anderen of met begeleiders. Inmiddels heeft ze overal verboden of voorwaarden gekregen. Als ze daar tegen aan loopt neemt de agressie opnieuw toe. Tegelijkertijd gaat het soms ook een tijdje heel goed. Dan is ze gezellig, doet lekker mee en heeft veel voor een ander over. De woningcorporatie geeft echter aan dat er grenzen in zicht komen in verband met de overlast voor haar buren. Verhuizen naar een locatie voor Beschermd Wonen wil Sigrid zelf niet, en eerlijk gezegd verwacht ook niemand dat het gedrag daardoor zal veranderen. Ondanks haar gedrag is er ook geen reden voor gedwongen opname of behandeling. Iedereen aan tafel weet zeker dat het anders kan, en tegelijkertijd hebben ze het gevoel inmiddels alles al wel geprobeerd te hebben.
De voorzitter herkent dit en bedankt en complimenteert iedereen voor hun commitment en inzet. Kort geleden heeft zij een Podcast gezien waarin Hans van Wouwe en Dick van de Weerd (van ASVZ – Triple C) vertellen over de manier waarop zij al bijna dertig jaar met dit soort vraagstukken omgaan. Ze stelt voor dat iedereen deze toegankelijke podcast eens afluistert en dat ze hier met elkaar over een paar dagen op terugkomen. Dat lijkt iedereen een prima plan!
De link naar de podcast: Een waardevol begin - Triple-C Podcast | Podcast on Spotify
(van links naar rechts: Hans van Wouwe, Dick van de Weerd, Sebastiaan ten Hove)
Een paar dagen later zijn de deelnemers aan het overleg ruim op tijd aanwezig. Bij de koffie heeft iedereen het over de inspirerende en herkenbare podcast. Als de voorzitter vraagt wat er zoal is opgevallen, neemt één van de behandelaars het woord. ‘Voor mij was het echt een eye-opener om te horen hoe Hans en Dick menswaardigheid onvoorwaardelijk centraal stellen. Zij zijn er écht van overtuigd dat probleemgedrag niets anders is dan een opgave, een appél om te zoeken naar mogelijkheden om menswaardigheid te herstellen. Ik besef dat alle gesprekken die wij vanuit de beste bedoelingen tot nu toe over Sigrid voeren toch vooral over dat probleemgedrag gaan. Waar is menswaardigheid in onze aanpak ongemerkt in het gedrang gekomen?’.
‘Mij helpt het enorm dat zij dat begrip menswaardigheid dan ook direct heel concreet maken’ vult de maatschappelijk werker aan. ‘Voor hen is er sprake van menswaardigheid wanneer er voldoende ruimte is voor alle menselijke basisbehoeften: fysieke en emotionele veiligheid; er bij horen; zelfvertrouwen; regie ervaren; dingen doen die er toe doen; zich onderscheiden en iets voor anderen betekenen. Als er behoeften onder druk staan of uit balans zijn, reageert een mens hierop met probleemgedrag. Ik denk dat het enorm gaat helpen als we met elkaar op deze manier eens met een frisse blik naar Sigrid kijken.
De voorzitter merkt dat iedereen heel enthousiast is over de inzichten die de podcast heeft opgeleverd. ‘We zijn het er over eens dat menswaardigheid cruciaal is in de manier waarop wij naar Sigrid kijken. Ik hoor Hans daar in de Posdcast ook nog iets aan toevoegen: als we dit als uitgangspunt nemen geldt het altijd, voor ieder mens en in iedere omstandigheid. We kunnen dan geen genoegen meer nemen met ‘nu even niet, of voor haar dan maar even niet’. Hans en Dick doen een appél op ons allemaal om door te blijven zoeken naar stappen die helpen om menswaardigheid te herstellen.’ De wijkagent knikt enthousiast. We kennen hem als iemand die de dingen graag concreet maakt. Dat blijkt nu ook weer uit zijn vraag: ‘wat kunnen wij hiermee voor Sigrid betekenen? Waar zien wij basisbehoeften in de knel zitten?’. Uit het gesprek dat hiermee op gang komt blijkt dat de groep daar al best een aardig beeld van heeft.
De voorzitter schrijft driftig mee en plakt alle observaties op een bord waarop vakken met de basisbehoeften staan. Als zij hiermee klaar is blijft het even stil. De wijkregisseur geeft woorden aan wat iedereen op dat moment denkt: ‘Tjongejonge wat mooi dat wij met elkaar zo goed zien wat er nodig is om beter op de basisbehoeften van Sigrid aan te sluiten. Ook best confronterend dat een paar van de dingen die wij de afgelopen tijd hebben ingezet die basisbehoeften juist onbedoeld onder druk zetten. Zo zijn er heel veel mensen met Sigrid aan de slag, maar wat doet dat met haar gevoel van houvast? En hoe helpen al die verschillende contacten Sigrid om zich te kunnen hechten, om het gevoel te hebben er bij te horen? Tenslotte is het ook de vraag of zij alles wat we van haar vragen wel kan overzien. Hier aan deze tafel hebben we daar al moeite mee, wat doet dat dan met Sigrids behoefte aan overzicht en regie? Het goede nieuws is dat wij er nu zelf ook direct mee aan de slag kunnen.’
De wijkagent moedigt ze verder aan. ‘Ik hoor Hans en Dick steeds opnieuw twee dingen benadrukken: (1) onderzoek vanuit menswaardigheid welke menselijke basisbehoeften er onder druk staan en (2) biedt op deze zoektocht houvast door middel van betekenisvolle invulling van het dagelijks leven en door onvoorwaardelijke ondersteuning. Ik denk dat we allemaal zien dat Sigrid best een redelijk betekenisvol gevulde dag heeft. Op dit moment zijn het vooral haar behoeften aan overzicht en aan betrouwbare nabijheid van anderen die in de knel zitten. Zien jullie dat ook zo?’
De behandelaar herkent dit zeker. ‘Dit zou heel goed verklaren wat maakt dat zij steeds opnieuw bij alles en iedereen blijft aankloppen. Als ik het gesprek van vandaag zo aanhoor zou het mooi zijn als Sigrid 2 of 3 vaste begeleiders krijgt waar ze een klik mee heeft en die samen met haar optrekken. Die zich samen met haar richten op het invullen van het dagelijks leven. Dat vraagt een kanteling in hun manier van werken: niet gericht op alles wat er nog anders moet, maar wel gericht op wat een dag de moeite waard maakt.’ De maatschappelijk werker herkent dit direct en komt al meteen met twee namen van een ervaringsdeskundige en een maatschappelijk werker die deze rol samen met Sigrid kunnen en willen oppakken. De specialisten aan tafel vinden dit ook een prima plan. Zij stellen voor dat deze twee collega’s hen altijd kunnen benaderen voor advies en ondersteuning, maar dat het voor Sigrid in deze fase beter is om vooral met die twee vaste mensen een relatie op te bouwen.
Onder leiding van de voorzitter worden er direct concrete afspraken gemaakt. De wijkagent is daar heel blij mee. Ze spreken af dat de begeleider en de ervaringsdeskundige samen met Sigrid aan de slag gaan. Ze spreken ook af dat de voorzitter op korte termijn met ASVZ contact opneemt voor een Triple-C systeemtraining voor alle betrokkenen. De andere organisaties willen daar ook graag bij aansluiten. De aanwezigen gaan daar ook hun directeuren bij uitnodigen. Met deze systeemtraining willen zij de inzichten die zij na deze eerste kennismaking hebben opgedaan verder verdiepen en verstevigen:
Het verlangen leren herkennen en benoemen om geen concessies meer te doen aan menswaardigheid
Leren ontdekken welke onmisbare basale menselijke behoeften er onder druk staan
De zorg rond iemand kunnen inrichten als een leer-/leefomgeving waarin menswaardigheid wordt versterkt door aan te sluiten op de basisbehoeften en houvast te bieden in de vorm van betekenisvolle invulling van de dag en door het bieden van onvoorwaardelijke ondersteuning.
Iedereen beseft dat dit niet alleen Sigrid verder gaat helpen. Deze manier van kijken, denken en doen zal de maatschappelijke ondersteuning van nog veel meer mensen in de gemeente verder verbeteren: hoe kunnen wij als gemeente een maatschappelijke context bieden vanuit menswaardigheid? Juist ook voor inwoners die extra gevoelig zijn voor de context waarin zij leven en opgroeien.
Dit is een Triple Zeven® mini-blog. Voor meer blogs en informatie over de kunst en kunde van ontknopen, ga naar onze website: www.triplezeven.nl