Het spinnenweb van Positieve Gezondheid wordt door sommigen gezien en gebruikt als een scorelijst: Wat gaat er goed, wat kan er beter, en wat gaan we daar aan doen. Vanuit de oorspronkelijke bedoeling kan dit instrument echter met nóg meer kracht worden gebruikt. Door het te benutten als ingang voor een verhaal en voor een verdiepend gesprek daarover. Een verhaal over het leven, over veerkracht en over gezondheid.
Zo’n verdiepend gesprek begint nadat de vragenlijst is verwerkt en de uitkomsten in het spinnenweb zijn getekend. Dat is het moment om eens van een afstandje naar het beeld te kijken. Met behulp van wat Mehmet Yucel “groene vragen” noemt (www.yucelmethode.nl): Vragen die uitnodigen om te verkennen en te onderzoeken. Als ingang voor een dialoog over de verschillende aspecten van het leven die in het spinnenweb worden aangeraakt. Een dialoog over vroeger, over nu en over de toekomst. Over dromen en verwachtingen. Over vallen en weer opstaan. Over betekenis en veerkracht. Wat is in het leven belangrijk voor jou? Wat draagt daar aan bij? Wie zijn daarin belangrijk voor jou?
In zo’n dialoog ervaren we de menselijke veerkracht in onszelf. Niet als een abstract ideaal, maar als een concrete ervaring. In een inspirerend gesprek dat wij hierover onlangs hadden met Jan Berndsen van IPH ontstond een beeld van het leven dat gedragen wordt door een kommetje. Het leven veert heen en weer, en kan daarin soms heel erg spannend zijn. Waarbij we tegelijkertijd ook de veerkracht ervaren die maakt dat we niet over de rand schieten. Het maakt een lerende en coachende houding mogelijk, zowel voor onszelf als voor betrokken mensen om ons heen. De dialoog aan de hand van het spinnenweb en de groene vragen brengt ons hiermee in contact.
Tegelijkertijd kennen we allemaal ook de ervaring dat het leven helemaal niet als een kommetje voelt. Het voelt dan eerder als een wankel evenwicht, balancerend op een stalen bol. Als we niet oppassen vallen we er direct vanaf. Niks geen ruimte om te bewegen. Alle energie en aandacht richt zich op het beheersen van het wankele evenwicht. Het acute gevoel van onbalans overvleugelt de ervaring van veerkracht.
In de zorg is het soms noodzakelijk en behulpzaam om naar een situatie te kijken vanuit het perspectief van het wankele evenwicht: Wat moet er hier en nu gebeuren om het evenwicht te herstellen en om te voorkomen dat de situatie verergert. Maar waar het om problemen gaat die we niet volledig kunnen oplossen of wegnemen is het belangrijk om tijdig over te schakelen naar een aanpak die meer uitgaat van de eigen menselijke veerkracht. Niet langer uitsluitend gericht op het beheersen van het probleem van een bolletje in wankel evenwicht, maar juist ook op het versterken van de veerkracht die we in de verhalen over “het kommetje” ervaren.
Dat gaat niet vanzelf. Het zorgsysteem is in belangrijke mate nog gericht op het beheersen van problemen. De verwachtingen van cliënten/patiënten, het vakmanschap van zorgprofessionals en de inrichting en financiering van zorgorganisaties zijn hier grotendeels op gebaseerd. Tegelijkertijd wordt bij allemaal het verlangen óók steeds groter naar een zorg die meer op de ontwikkeling van de menselijke veerkracht is gericht. Er is daarmee ook het verlangen naar een kanteling. Van oplossen naar ontknopen.
Ontknopen nodigt uit tot breder kijken: waarnemen van alle dimensies in de situatie, door nieuwsgierig te kijken naar feiten, empathisch te luisteren naar de onderliggende verhalen en moedig te reflecteren op de drijfveren van jezelf en van de ander. De situatie krijgt hierin kleur en betekenis.
Vanuit ontknopen richten we ons als zorgverleners niet langer uitsluitend op de situatie buiten onszelf. We richten ons op de hele context die de situatie bepaalt, ook op de rol die onze eigen manier van kijken daarin speelt. Dat doen we door vanuit een open perspectief de verbinding aan te gaan met de situatie, met de ander en met onszelf om vervolgens de camera te durven draaien van het probleem naar een beweging die veerkracht versterkt. Waarna we samen gezamenlijk ervaring op doen in het werken vanuit dat andere perspectief
Dat vraagt ook om het organiseren en borgen van een veilige, betrouwbare context waarbinnen deze zoektocht kan plaatsvinden. Die voelt als een goede jas in weer en wind. Wij werken daartoe vanuit leidende principes die helpen om de focus op veerkracht te houden
Op onze website beschrijven wij het kantelen van oplossen naar ontknopen er concreet en in de praktijk uit kan zien. En hoe wij zorgorganisaties ondersteunen om vanuit hun eigen veerkracht deze beweging te maken. Waarbij een hogere kwaliteit van zorg wordt ervaren, de betrokkenheid en motivatie stijgen en de totale kosten afnemen.
Dit is een Triple Zeven® mini-blog. Voor meer blogs en informatie over de kunst en kunde van ontknopen, ga naar onze website: www.triplezeven.nl